[Mark]

deel 1 interview Klaas Zwart, Financieel Dagblad

Lunch met Klaas Zwart,

autofabrikant en coureur. 'Ik ben geen zakenman, ik ben uitvinder'


'Als je geld wilt verdienen, begin dan geen autofabriek', mompelt Klaas Zwart als hij ons rondleidt door het ultramoderne, uit glas en aluminium opgebouwde complex. In de showroom staat het prototype van de Ascari KZ1, een supersportwagen waar een prijskaartje aanhangt van £ 215.000, af fabriek in Engeland. Klaas Zwart gaat hier om te beginnen vijftig KZ1's bouwen. Ze zijn alle vijftig al verkocht, verzekert hij. Hoewel hij zich op dit vlak wil meten met de nieuwe Porsche V10 Carrera GT en de nieuwe Ferrari F60 Enzo.

Het lijkt een mooie start voor een autofabrikant. Maar Klaas Zwart realiseert zich maar al te goed dat het financieel een hachelijk avontuur wordt. Is niet erg. Hij ligt er niet wakker van. Het is zijn eigen geld. En geld interesseert hem absoluut niet.

De autofabriek Ascari is zijn hobby. Eén van zijn hobby's. Zo heeft hij ook een raceteam, Ascari, waarmee hij door Europa en Amerika reist, als hobby. En hij heeft een race-resort met een privé-circuit en een super de luxe hotel in Spanje als hobby. Hij vervoert zich daar van zijn huis naar de baan per helikopter, die hij zelf bestuurt. Ook een hobby.

Ach, hij droomde er al van om coureur te worden toen hij als jongetje opgroeide in het Friese dorpje Warga. 'Maar ik had er nooit het geld voor. Nu ben ik 51. Nu heb ik het wel. Nu kan ik mijn hobby realiseren. Maar toch heb ik geld nooit belangrijk gevonden. Toen niet. Nu niet. Ik heb een mooi bedrijf opgebouwd. En dat is toevallig goed gegaan. Maar moet ik nu per se nóg meer geld verdienen? Ik zie mensen die er verslaafd aan zijn. Die hebben dan wat geld verdiend. En dan zitten ze de hele dag achter de computer om te kijken of het nog meer kan worden.'

'Ik ben geen zakenman. Ik ben uitvinder. Af en toe, eens in de zoveel tijd, dan borrelt er weer een idee bij me op. Ik weet zeker dat het een wereldprimeur is. En dan denk ik, laat maar. Ik heb al genoeg uitgevonden. Ik heb er genoeg mee verdiend. Geld interesseert me niet. Maar ik weet één ding zeker. Als ik vandaag failliet zou gaan, dan doe ik morgen een uitvinding waar ik weer genoeg geld mee verdien. Gegarandeerd.'

Klaas Zwart, een kleine, kalende man met een met wollen, donkerblauwe blazer op een spijkerbroek. Niet het type van een opschepper. Helemaal geen praatjesmaker. Eerder een doener. Niet het type dat graag op de voorgrond treedt. We ontmoetten hem anderhalf jaar geleden voor het eerst op het circuit van Le Mans. In de 24-uursrace trad hij daar aan met een team van twee racewagens en zes coureurs, onder wie hijzelf. Met een legertje professionals. Op volle oorlogssterkte. Onder de naam Ascari. Een weekendje racen. Kosten? Meer dan een miljoen.

Ascari? Niemand in het rennerskwartier die ooit van Klaas Zwart had gehoord. Ja, wel van Ascari natuurlijk! Dat was toch die grote Italiaanse coureur uit de jaren vijftig? Maar was die niet allang dood?

We liepen op Le Mans tegen Klaas Zwart aan. Bij toeval. Hij deinsde terug bij de eerste confrontatie. Nee, praten wilde hij niet. Zeker niet over zijn verleden. Zeker niet over geld. Op dat moment niet. Later misschien.

Hij hield woord en belde anderhalf jaar later terug. De bouw van de fabriek was voltooid en de lunch stond klaar.

De Ascari-fabriek staat te glimmen op een kleurloos industrieterrein bij Banburry, een plaatsje halverwege Birmingham en Londen. Binnen zijn vijftig man bezig met het ontwerpen, bouwen en tunen van sport- en racewagens. Hier staat een prototype, daar een chassis, daar wat motoren.

'De naam Ascari?', lacht Klaas Zwart in een kaal kamertje, waar we een broodje eten in gezelschap van een tafel vol glinsterende racetrofeeën. 'Gewoon omdat Ascari goed klinkt. Beetje Italiaans. Beetje zelfde magie als Ferrari. Alberto Ascari was ooit een beroemde Italiaanse coureur, maar de naam was nergens geregistreerd. De familie zou eventueel moeilijk kunnen gaan doen over de naam. Misschien vinden ze onze auto's wel niet mooi genoeg. Dan zeg ik, Ascari staat voor Anglo Scottisch Car Industry.'

Klaas Zwart heeft lang wat met Schotland gehad. Hij woonde jarenlang in Aberdeen en maakte carrière in de olie-industrie.

Zijn leven is als bij zovelen een aaneenschakeling van toevalligheden. Als zijn vader niet op jonge leeftijd was overleden, was Klaas Zwart waarschijnlijk nooit uit Friesland weggegaan en had hij het garagebedrijf van zijn vader kunnen voortzetten. Maar hij verhuisde op z'n 12de met zijn moeder terug naar Coevorden waar al zijn ooms in de olie- en gaswinning werkten. Op zijn 21ste droomde Klaas Zwart nog steeds van racen. 'Maar ik dacht, dat wordt niets meer. Ik heb er geen geld voor. Ik ben er te oud voor. Ik kom er toch niet meer tussen. En ik heb genoeg van de HTS. Ik ga een baan zoeken.'

'Dus ik ook in de olie, net als mijn ooms. Boren trok me niet, wel direct al het werken met speciale gereedschappen om boorinstallaties en putten te testen. Dat werk vond ik zo interessant. Het down-hole manipuleren van kleppen, afsluitingen en dat allemaal met een heel dun draadje. Daar wilde ik me wel in specialiseren.'

Zwart kreeg een opleiding bij Schlumberger Oilfield Services. Niet de geringste. Het bedrijf stuurde hem vervolgens naar Abu Dhabi en Saudi-Arabië. Drie maanden op, drie weken thuis. 'Veel van mijn collega's gingen eronderdoor. Aan de moordende hitte. Aan de eenzaamheid. Een wereld zonder entertainment, drank of vrouwen. Maar ik werkte gewoon 18 uur per dag. Ik wilde zoveel mogelijk leren.'

Zwart was inmiddels getrouwd, met een Gronings meisje, kreeg een dochter en vroeg na vier jaar woestijnleven overplaatsing. Het werd Schotland, Aberdeen, hét centrum van de offshore-industrie op de Noordzee. 'Ik barstte inmiddels van de ideeën. Ik zeg, stuur me naar jullie research- en developmentcentre in Dallas, zodat ik die kan uitwerken. Na een jaar had ik nog niets vernomen en in december 1980 besloot ik voor mezelf te beginnen.'